Renteverwachting

Het coronavirus houdt de wereldeconomie in zijn greep. De voorzorgsmaatregelen om besmetting te voorkomen hebben verstrekkende gevolgen. Doordat mensen minder makkelijk naar hun werk kunnen komen en de toevoer van leveranties stagneert, hapert de productie. Tegelijkertijd staat ook de consumptie door alle maatregelen en de vrees voor besmetting onder druk. Deze combinatie van productie- en vraaguitval duwt de activiteit omlaag.

Het kan nog wel even duren voordat de economie is hersteld. Ten eerste vergt het tijd voordat alle voorzorgsmaatregelen zijn teruggedraaid. Ten tweede bestaat het gevaar dat de voorzorgsmaatregelen worden aangescherpt als het aantal besmettingen oplaait. Ten derde zal het lastig zijn om de productie op gang te krijgen wanneer toeleveranciers en afnemers failliet gaan. Ten vierde blijft het wachten op een vaccin of een geneesmiddel en angst voor besmetting achter de rug is.

Overheden proberen het leed zoveel mogelijk te verzachten. Zij trekken veel geld uit om bedrijven overeind te houden en om degenen die hun baan verliezen, te ondersteunen. Door alle extra uitgaven lopen de begrotingstekorten op en stijgen de overheidsschulden. Met het oog op de financiële risico’s die dit met zich meebrengt, verlangden beleggers aan het begin van de crisis een hogere rentevergoeding. De rente op overheidsleningen -een goede graadmeter voor de hypotheekrente- steeg.

Maar inmiddels is aan de stijging van de rente op overheidsleningen een eind gekomen en daalt de rente weer. Dit is deels te danken aan de bereidheid van Europese lidstaten elkaar te ondersteunen. Na een marathonoverleg zijn de regeringsleiders akkoord gegaan met een pandemieherstelfonds van EUR 750 mld, waarvan de uitkeringen gekoppeld zijn aan structurele hervormingen. Het akkoord vergroot het vertrouwen in de financiële stabiliteit van de Europese Unie.

Wat de rente op overheidsleningen verder naar beneden duwt, is het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB). Die pompt op grote schaal geld in de economie door schuldpapier op te kopen. Zo probeert de ECB de bestedingen te stimuleren en te voorkomen dat de inflatie verder afneemt. In augustus stond het prijspeil 0,2% lager dan in dezelfde maand een jaar terug, terwijl de ECB een inflatie nastreeft van 2% op lange termijn. Er zit dus een groot verschil tussen de nagestreefde en de feitelijke inflatie.

Met de trage loongroei en de zwakke Amerikaanse dollar, die zorgt voor lagere invoerprijzen, dreigt dit verschil tussen de feitelijke inflatie en de 2%-doelstelling structureel te worden, iets wat de ECB kost wat kost wil voorkomen. De ECB zal daarom vasthouden aan het ruime monetair beleid. In een recente speech zinspeelde Philip Lane, de hoofdeconoom van de ECB, zelfs al op verdere verruimingen. Het vooruitzicht van een langdurig zeer ruim monetair beleid zorgt voor rust op financiële markten.

Dankzij deze rust kunnen banken makkelijker en goedkoper aan geld komen. Ook toezichthouders helpen de kredietverlening op peil te houden. Zij staan toe dat banken tijdelijk lagere kapitaalbuffers aanhouden, zodat er meer geld beschikbaar is voor krediet en de hypotheekrente laag blijft. Hier staat tegenover dat de werkloosheid stijgt en meer huishoudens moeite krijgen hun betalingsverplichtingen na te komen. Banken scherpen uit voorzorg hun kredietvoorwaarden aan, wat de hypotheekrente licht omhoog duwt.

Wij denken dat de rente op hypotheekleningen, zowel die met een korte als met een lange rentevastlooptijd, laag zal blijven. Als de rust op financiële markten aanhoudt, is een verdere, bescheiden rentedaling voor langlopende leningen zelfs mogelijk. Eén potentiële spelbreker is gelukkig uit beeld. Het akkoord over het herstelfonds en de begroting geeft vertrouwen in de Europese samenwerking. Met de dreiging van een harde brexit, de handelsspanningen tussen VS en China, de presidentsverkiezingen in de VS en last but not least het coronavirus is de rust echter niet gegarandeerd.